Analyse en inzichten in de mate waarin isolatiematerialen en aanliggende materialen losmaakbaar zijn in hun specifieke aansluitingen (bouwknopen).
Hierbij is een opsplitsing gemaakt tussen ‘klassiek’ in de zin van ‘klassiek gekend, vaak voortkomende uitvoering’ en ‘demonteerbaar’ in de zin van ‘bijzondere aandacht op demonteerbaarheid van de bouwknoop’.
Losmaakbaarheid als facilitator om hergebruik en circulair bouwen te maximaliseren en zo de milieu-impact van de isolatiematerialen en aanliggende materialen naar de toekomst toe te minimaliseren. Daarnaast zijn factoren zoals recycled content, recycleerbaarheid, standaardisatie, restwaarde,… die de circulariteit van een bouwknoop bepalen.
Voor het bepalen van de graad van demonteerbaarheid is gebruik gemaakt van de Losmaakbaarheidsindex 2.0.
| Materiaal | Dikte [m] | |
| 1 | Vloerafwerking: hardhout | 0,02 |
| 2 | vlasmat | - |
| 3 | OSB-plaat | 0,02 |
| 4 | Houten structuur | 0,18 |
| 5 | Kurk | 0,18 |
| 6 | Glasschuimgranulaten | 0,25 |
| 7 | Geotextiel | - |
| U-waarde [W/m²K] | 0,180 |
| Materiaal | Dikte [m] | |
| 8 | Gipsplaat | 0,01 |
| 9a | Kepers | 0,05 |
| 9b | Technische spouw: rotswol | 0,05 |
| 10 | OSB plaat | 0,02 |
| 11a | Cellulose | 0,16 |
| 11b | Houten structuur | 0,16 |
| 12 | Waterkerende dampopen houtvezelplaat | 0,02 |
| 13 | Regelwerk | 0,024 |
| 14 | Gevelbekleding vezelcement | 0,008 |
| U-waarde [W/m²K] | 0,182 |
| 15 | waterkering muuraanzet | |
| 16 | natuursteen plint | |
| 17 | waterbestendige isolatie | 0,05 |
| 18 | muurplaat | |
| 19 | drukvaste isolerende steen | 0,16 |
| 20 | funderingssleuf | 0,40 |
| 21 | waterkering vloeropbouw | |
| 22 | luchtdichting | |
| 23 | houten plint | |
| 24 | technieken wand | |
| 25 | technieken vloer |
|Element |Score
| Losmaakbaarheid materiaal bij einde leven | |||||
| type verbinding - droge plaatsing |  |
||||
| toegankelijkheid verbinding - Geen handeling of schade | |
||||
| Demontagevolgorde: 23 → 1 | |||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij vervanging of herstelling | |||||
| doorkruising element - toe/afvoer technieken |  |
||||
| randopsluiting element - tand en groef |  |
||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij einde leven | |||||
| type verbinding - droge plaatsing | |
||||
| toegankelijkheid verbinding - geen handeling of schade | |
||||
| Demontagevolgorde: 23 → 1 → 2 | |||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij vervanging of herstelling | |||||
| doorkruising element - toe/afvoer technieken | |
||||
| randopsluiting element - open | |
||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij einde leven | |||||
| type verbinding - geschroefd | |
||||
| toegankelijkheid verbinding - volledig herstelbare schade |  |
||||
| Demontagevolgorde: 23 → 1 → 2 → 3 | |||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij vervanging of herstelling | |||||
| doorkruising element - toe/afvoer technieken | |
||||
| randopsluiting element - tand en groef | |
||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij einde leven | |||||
| type verbinding - los gestort | |
||||
| toegankelijkheid verbinding - geen handeling of schade | |
||||
| Demontagevolgorde: 23 → 1 → 2 → 3 → 4a | |||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij vervanging of herstelling | |||||
| doorkruising element - Geen belemmering onderhoud | |
||||
| randopsluiting element - open | |
||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij einde leven | |||||
| type verbinding - hoekijzers | |
||||
| toegankelijkheid verbinding - volledig herstelbare schade | |
||||
| Demontagevolgorde: 23 → 1 → 2 → 3 → 4a → 25 → 4b | |||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij vervanging of herstelling | |||||
| doorkruising element - geen | |
||||
| randopsluiting element - open | |
||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij einde leven | |||||
| type verbinding - los geplaatst | |
||||
| toegankelijkheid verbinding - geen handeling of schade | |
||||
| Demontagevolgorde: 23 → 1 → 2 → 3 → 4a → 25 → 4b → 5 | |||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij vervanging of herstelling | |||||
| doorkruising element - toe/afvoer technieken | |
||||
| randopsluiting element - open | |
||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij einde leven | |||||
| type verbinding - los gestort | |
||||
| toegankelijkheid verbinding - geen handeling of schade | |
||||
| Demontagevolgorde: 23 → 1 → 2 → 3 → 4a → 25 → 4b → 5 → 6 | |||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij vervanging of herstelling | |||||
| doorkruising element - toe/afvoer technieken | |
||||
| randopsluiting element - open | |
||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij einde leven | |||||
| type verbinding - los geplaatst | |
||||
| toegankelijkheid verbinding - geen handeling of schade | |
||||
| Demontagevolgorde: 23 → 1 → 2 → 3 → 4a → 25 → 4b → 5 → 6 → 7 | |||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij vervanging of herstelling | |||||
| doorkruising element - toe/afvoer technieken | |
||||
| randopsluiting element - open | |
||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij einde leven | |||||
| type verbinding - geschroefd | |
||||
| toegankelijkheid verbinding - Deels herstelbare schade | |
||||
| Demontagevolgorde: 23 → 8 | |||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij vervanging of herstelling | |||||
| doorkruising element - geen | |
||||
| randopsluiting element - pleistervoegen | |
||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij einde leven | |||||
| type verbinding - tussen kepers gespannen | |
||||
| toegankelijkheid verbinding - geen handeling of schade | |
||||
| Demontagevolgorde: 23 → 8 → 9a | |||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij vervanging of herstelling | |||||
| doorkruising element - volledige integratie technieken | |
||||
| randopsluiting element - open | |
||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij einde leven | |||||
| type verbinding - geschroefd | |
||||
| toegankelijkheid verbinding - volledig herstelbare schade | |
||||
| Demontagevolgorde: 23 → 8 → 9a → 24 → 9b | |||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij vervanging of herstelling | |||||
| doorkruising element - geen | |
||||
| randopsluiting element - open | |
||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij einde leven | |||||
| type verbinding - geschroefd | |
||||
| toegankelijkheid verbinding - volledig herstelbare schade | |
||||
| Demontagevolgorde: 23 → 1 → 2 → 8 → 9a → 24 → 9b → 22 → 11a → 10 | |||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij vervanging of herstelling | |||||
| doorkruising element - geen | |
||||
| randopsluiting element - tand en groef | |
||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij einde leven | |||||
| type verbinding - ingeblazen | |
||||
| toegankelijkheid verbinding - Extra handelingen zonder schade | |
||||
| Demontagevolgorde: 23 → 1 → 2 → 8 → 9a → 24 → 9b → 22 → 11a | |||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij vervanging of herstelling | |||||
| doorkruising element - geen | |
||||
| randopsluiting element - open | |
||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij einde leven | |||||
| type verbinding - hoekijzers | |
||||
| toegankelijkheid verbinding - volledig herstelbare schade | |
||||
| Demontagevolgorde: 23 → 1 → 2 → 8 → 9a → 24 → 9b → 11a → 14 → 13 → 16 → 17 → 22 → 10 → 3 → 4a → 25 → 4b → 5 → 12 → 11b |
|||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij vervanging of herstelling | |||||
| doorkruising element - geen | |
||||
| randopsluiting element - open | |
||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij einde leven | |||||
| type verbinding - geschroefd | |
||||
| toegankelijkheid verbinding - volledig herstelbare schade | |
||||
| Demontagevolgorde: 23 → 1 → 2 → 8 → 9a → 24 → 9b → 11a → 14 → 13 → 16 → 17 → 22 → 10 → 3 → 4a → 25 → 4b → 5 → 12 |
|||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij vervanging of herstelling | |||||
| doorkruising element - geen | |
||||
| randopsluiting element - tand en groef | |
||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij einde leven | |||||
| type verbinding - geschroefd | |
||||
| toegankelijkheid verbinding - volledig herstelbare schade | |
||||
| Demontagevolgorde: 14 → 13 | |||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij vervanging of herstelling | |||||
| doorkruising element - geen | |
||||
| randopsluiting element - open | |
||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij einde leven | |||||
| type verbinding - geschroefd | |
||||
| toegankelijkheid verbinding - extra handelingen zonder schade | |
||||
| Demontagevolgorde: → 14 | |||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij vervanging of herstelling | |||||
| doorkruising element - geen | |
||||
| randopsluiting element - open | |
||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij einde leven | |||||
| type verbinding - lijm | |
||||
| toegankelijkheid verbinding - Onherstelbare schade | |
||||
| Demontagevolgorde: 23 → 1 → 2 → 8 → 9a → 24 → 9b → 11a → 14 → 13 → 16 → 17 → 22 → 10 → 3 → 4a → 25 → 4b → 5 → 12 → 11b → 18 → 6 → 7 → 15 |
|||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij vervanging of herstelling | |||||
| doorkruising element - geen | |
||||
| randopsluiting element - open | |
||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij einde leven | |||||
| type verbinding - lijm | |
||||
| toegankelijkheid verbinding - Onherstelbare schade | |
||||
| Demontagevolgorde: 14 → 13 → 16 | |||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij vervanging of herstelling | |||||
| doorkruising element - geen | |
||||
| randopsluiting element - open | |
||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij einde leven | |||||
| type verbinding - lijm | |
||||
| toegankelijkheid verbinding - Onherstelbare schade | |
||||
| Demontagevolgorde: 14 → 13 → 16 → 17 | |||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij vervanging of herstelling | |||||
| doorkruising element - geen | |
||||
| randopsluiting element - open | |
||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij einde leven | |||||
| type verbinding - keilbouten | |
||||
| toegankelijkheid verbinding - Extra handelingen zonder schade | |
||||
| Demontagevolgorde: 23 → 1 → 2 → 8 → 9a → 24 → 9b → 11a → 14 → 13 → 16 → 17 → 22 → 10 → 3 → 4a → 25 → 4b → 5 → 12 → 11b → 18 |
|||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij vervanging of herstelling | |||||
| doorkruising element - geen | |
||||
| randopsluiting element - open | |
||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij einde leven | |||||
| type verbinding - cementmortel | |
||||
| toegankelijkheid verbinding - Onherstelbare schade | |
||||
| Demontagevolgorde: 23 → 1 → 2 → 8 → 9a → 24 → 9b → 11a → 14 → 13 → 16 → 17 → 22 → 10 → 3 → 4a → 25 → 4b → 5 → 12 → 11b → 18 → 6 → 7 → 15 → 21 → 19 |
|||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij vervanging of herstelling | |||||
| doorkruising element - geen | |
||||
| randopsluiting element - mortelvoegen | |
||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij einde leven | |||||
| type verbinding - cement | |
||||
| toegankelijkheid verbinding - Onherstelbare schade | |
||||
| Demontagevolgorde: 23 → 1 → 2 → 8 → 9a → 24 → 9b → 11a → 14 → 13 → 16 → 17 → 22 → 10 → 3 → 4a → 25 → 4b → 5 → 12 → 11b → 18 → 6 → 7 → 15 → 21 → 19 → 20 |
|||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij vervanging of herstelling | |||||
| doorkruising element - geen | |
||||
| randopsluiting element - monoliet | |
||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij einde leven | |||||
| type verbinding - lijm | |
||||
| toegankelijkheid verbinding - Onherstelbare schade | |
||||
| Demontagevolgorde: 23 → 1 → 2 → 8 → 9a → 24 → 9b → 11a → 14 → 13 → 16 → 17 → 22 → 10 → 3 → 4a → 25 → 4b → 5 → 12 → 11b → 18 → 6 → 7 → 15 → 21 |
|||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij vervanging of herstelling | |||||
| doorkruising element - geen | |
||||
| randopsluiting element - open | |
||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij einde leven | |||||
| type verbinding - tape |  |
||||
| toegankelijkheid verbinding - Onherstelbare schade | |
||||
| Demontagevolgorde: 23 → 1 → 2 → 8 → 9a → 24 → 9b → 22 | |||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij vervanging of herstelling | |||||
| doorkruising element - geen | |
||||
| randopsluiting element - open | |
||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij einde leven | |||||
| type verbinding - geschroefd | |
||||
| toegankelijkheid verbinding - Extra handelingen zonder schade | |
||||
| Demontagevolgorde: → 23 | |||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij vervanging of herstelling | |||||
| doorkruising element - geen | |
||||
| randopsluiting element - open | |
||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij einde leven | |||||
| type verbinding - beugels | |
||||
| toegankelijkheid verbinding - Extra handelingen zonder schade | |
||||
| Demontagevolgorde: 23 → 8 → 9a → 24 | |||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij vervanging of herstelling | |||||
| doorkruising element - volledige integratie rotswol | |
||||
| randopsluiting element - open | |
||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij einde leven | |||||
| type verbinding - beugels | |
||||
| toegankelijkheid verbinding - Extra handelingen zonder schade | |
||||
| Demontagevolgorde: 23 → 1 → 2 → 3 → 4a → 25 | |||||
| Losmaakbaarheid materiaal bij vervanging of herstelling | |||||
| doorkruising element - Doorkruising belemmerd geen onderhoud | |
||||
| randopsluiting element - open | |
||||
De levensduur heeft een indicatie omtrent de levensduur per type materiaallaag. Op de afbeelding wordt de levensduur per materiaal aangeduid in een kleur volgens deze legende:
|
Site |
Structure |
Skin |
Services |
Space plan |
|
oneindig |
> 60 jaar |
30 – 60 jaar |
7 - 25 jaar |
5 – 20 jaar |
Constructieve producten (producten onder de laag ‘Structure’) blijven meestal de gehele levensduur van een gebouw behouden, terwijl de afwerking meerdere malen wordt vervangen. Producten met kortere levensduur dan die van het gebouw waarin ze toegepast worden, zijn extra interessant om losmaakbaar uit te voeren.
Het is dan ook zinvol dat verbindingen tussen lagen met een verschillende levensduur maximaal toegankelijk zijn en dat de type verbindingen eenvoudig en snel te demonteren zijn. Voornamelijk in functie van renovatie- en/of herstelwerken moet worden vermeden dat lagen met een verschillende levensduur met elkaar worden vermengd (doorkruisingen, zoals technische leidingen in een gespoten isolatie) en dat de zijden van de materiaallaag (randen zoals een tand- en groefverbinding) maximaal ongebonden zijn met aanliggende materiaallagen.
In een optimale situatie is de volgorde van de materiaallagen conform hun verwachte levensduur. Dit laat toe renovatie of herstel uit te voeren zonder lagen met een hogere levensverwachting te moeten beschadigen.
De "uitroeptekens !" op de afbeelding duiden materialen aan die niet in de ideale volgorde zijn geplaatst volgens hun levensduurverwachting. Bij vervanging of herstel hiervan zullen materialen met een hogere levensverwachting onnodig worden beschadigd.
Uitvoeringsaspecten:
- Meestal manueel aangebracht, ook gemakkelijk te doen voor doe-het-zelvers
- Kan ook ingeblazen worden met verlaagde inblaassnelheid
- Kan ook gebruikt worden in isolerende kurk-cement of kurk-kalk-chapes (Dekvloeren niet uitvoeren op gronden met capilaire vochtopstijging)
- Houtstructuur afwerken met houten plaat
- Bij platte daken is de buitenzijde steeds dampdicht afgewerkt: principes compactdak volgen, zie https://www.wtcb.be/publicaties/wtcb-dossiers/2012-02.06/.
Opgelet: compact daken zijn niet geschikt in beschaduwde zones, vb bij zonnepanelen / groendaken / grindzones. Wanneer gewerkt wordt met cellulose, is een duodak opbouw aangewezen.
- Structuur moet voldoende droog zijn wanneer isolatie geplaatst wordt en het dak moet onmiddellijk worden afgedicht.
Uitvoeringsaspecten:
- Geotextiel onder granulaten en optrekken langs de randen
- Aandrukken met trilplaat
- Plaatsen leidingen in het midden van de laag granulaten, eventueel met beschermende doek (enkel vloerverwarming erboven) en bevestigen met U-vormige pinnen
- Opletten en voldoende controle bij afvoerleidingen in deze laag: kunnen uit helling geduwd worden door trillingen
- Niet gebruiken op plaatsen met hoge grondwatertafel. Hoewel glasschuimgranulaten niet capillair zijn, zal het water niet worden tegengehouden.
Uitvoeringsaspecten:
- Eenvoudig combineerbaar met houtskeletbouw
₋ Instellen inblaasmachine in functie van toepassing: verhouding tussen lucht en cellulose vlokken
₋ Isolatie ingeblazen in afgesloten ruimte (dampscherm of plaat), volledig dicht (gaatjes, naden toeplakken) ₋ Grote druk bij inblazen, best een voldoende dikke plaat gebruiken of dampscherm verstevigen (zie bijlage 5, TV 255 over plaatsingstechnieken van wanden die aan wind blootgesteld zijn, WTCB)
₋ Opdelen in compartimenten zorgt voor gemakkelijke inblazing
₋ Dichtheid inblaasisolatie controleren: (1) berekende hoeveelheid en gebruikte hoeveelheid vergelijken (2) steekproef nemen om densiteit op specifieke plaatsen te controleren
₋ Gecertificeerde plaatser doet dit in belgië
₋ Minimaal +/- 9 cm dikte om in te blazen. In praktijk is 14/18/30 cm veelvoorkomend.
₋ Binnenkant dampdicht afwerken (condensatie vermijden), buitenkant dampopen (uitdroging mogelijk maken)
₋ Structuur moet voldoende droog zijn wanneer isolatie geplaatst wordt (dampscherm verhindert uitdrogen langs binnenkant) + zorgen dat de structuur niet kan bevochtigd worden tijdens de bouwfase